Cao Bằng có hơn 333 km đường biên giới tiếp giáp với Trung Quốc, những năm gần đây, tình hình mua bán người trên địa bàn tỉnh diễn biến phức tạp với nhiều âm mưu, thủ đoạn ngày càng tinh vi. Công tác đấu tranh với tội phạm mua bán người xuyên biên giới trở nên phức tạp và khó khăn hơn. Đặc biệt các nạn nhân đều có một điểm chung về sự “nhẹ dạ cả tin và thiếu hiểu biết”.  

    Nạn nhân nhẹ dạ cả tin, thiếu hiểu biết 

    Công an tỉnh vừa triệt phá thành công Chuyên án số 623M về hành vi mua bán người và mua bán người dưới 16 tuổi, giải cứu 2 thiếu nữ là nạn nhân từ Myanmar về Việt Nam. Cụ thể, ngày 15/7/2023, Phòng Cảnh sát hình sự Công an tỉnh tống đạt quyết định khởi tố bị can với 4 đối tượng: Nguyễn Thị Nguyệt Hòa (sinh năm 1998) cùng chồng là Đồng Văn Mạnh (sinh năm 1996), cùng trú tại xã Nghĩa Hưng, huyện Lạng Giang (Bắc Giang); Hoàng Văn Sơn (sinh năm 2006), trú tại xã Thượng Hà và Nhàn Văn Dũng (sinh năm 2005), trú tại xã Bảo Toàn (Bảo Lạc) về hành vi mua bán người và mua bán người dưới 16 tuổi. Đồng thời, ra lệnh bắt tạm giam đối với 3 đối tượng Mạnh, Sơn, Dũng; riêng đối tượng Hòa bị cấm đi khỏi nơi cư trú do đang nuôi con nhỏ dưới 36 tháng tuổi.

Trước đó, vào khoảng cuối năm 2022, 2 đối tượng Dũng và Sơn làm việc tại quán karaoke của vợ chồng Hòa, Mạnh tại thôn Dâu, xã Nghĩa Hưng, huyện Lạng Giang. Tại đây, 2 đối tượng Dũng, Sơn được vợ chồng Hòa, Mạnh giao nhiệm vụ là tuyển dụng nhân viên nữ để làm việc tại quán karaoke và đưa ra nước ngoài hành nghề mại dâm và sẽ được vợ chồng Hòa, Mạnh trả công. Còn về phần Hòa, nếu giới thiệu được thành công người sang Myanmar làm việc thì sẽ được người phụ nữ gọi là “Meo” ở bên Myanmar chi trả 5% thu nhập của người đó/tháng. Khoảng đầu tháng 2/2023, qua quen biết và nói chuyện trên mạng xã hội, các đối tượng tuyển chọn được 3 thiếu nữ là H.T.V. sinh năm 2007, trú tại huyện Bảo Lạc (Cao Bằng) và L.T.V., sinh năm 2008 và Đ.H.T. cùng trú tại huyện Vị Xuyên (Hà Giang) về quán karaoke của Hòa, Mạnh làm nhân viên tiếp khách. Tại đây, các đối tượng dùng thủ đoạn lừa gạt, dụ dỗ để 3 thiếu nữ nói trên đồng ý sang Myanmar làm việc. Sau đó, vợ chồng Hòa, Mạnh chỉ đạo Sơn và Dũng đưa 3 người là H.T.V., Đ.H.T. và L.T.V. đi xe khách về huyện Diễn Châu (Nghệ An), sau đó tiếp tục bắt xe đi sang Myanmar giao cho người phụ nữ được gọi là “Meo” (khi bị đưa sang Myanmar, L.T.V. chưa đủ 16 tuổi). Sau khi đưa người trót lọt, Sơn và Dũng được Hòa và Mạnh trả mỗi người 15 triệu đồng tiền công đã thỏa thuận từ trước.

    Sau khi sang Myanmar, 3 người là H.T.V., Đ.H.T. và L.T.V. bị các đối tượng ép làm gái mại dâm. Đến đầu tháng 6/2023, H.T.V. tìm cách liên lạc với gia đình ở Việt Nam báo tin cho cơ quan Công an để được giải cứu. Ngay sau khi tiếp nhận thông tin, Phòng Cảnh sát hình sự Công an tỉnh báo cáo Ban giám đốc xác lập chuyên án, thực hiện các biện pháp nghiệp vụ điều tra, xác minh làm rõ. Đến ngày 30/6/2023, Phòng Cảnh sát hình sự Công an tỉnh phối hợp với phòng nghiệp vụ của Cục Cảnh sát hình sự, Bộ Công an giải cứu thành công 2 bị hại là H.T.V. và L.T.V.

    Bẫy “việc nhẹ lương cao” và thủ đoạn hoạt động tinh vi 

    Cao Bằng không chỉ là nơi xuất hiện nguồn tội phạm mà còn là địa bàn trung chuyển mua bán người từ một số nước trong khu vực đi nước thứ ba. Tại khu vực biên giới, tội phạm mua bán người diễn biến phức tạp, khó lường. Các đối tượng hình thành đường dây mua bán người xuyên quốc gia với phương thức, thủ đoạn tinh vi, như lấy danh nghĩa các công ty môi giới hôn nhân, môi giới lao động, sử dụng các nền tảng trực truyến để tiếp cận, lừa bán nạn nhân ra nước ngoài nhằm cưỡng bức lao động và bóc lột tình dục, lợi dụng các quy định về y tế, nhân đạo, cho nhận con nuôi, mang thai hộ để bán trẻ sơ sinh, lợi dụng hình thức thăm thân, du lịch để lừa bán nạn nhân đến các cơ sở lao động cưỡng bức.

    Gần đây, nổi lên hoạt động các đối tượng người Việt Nam tại nước ngoài móc nối với đối tượng ở trong nước, sử dụng “chiêu bài” quảng cáo trên các trang mạng xã hội để tuyển lao động, sau đó đưa ra nước ngoài (bao gồm cả xuất cảnh hợp pháp và trái phép), rồi ép buộc làm việc trong các công ty đánh bạc trực tuyến, tổ chức lừa đảo sử dụng công nghệ cao. Nếu không hoàn thành chỉ tiêu ở mức cao sẽ bị đánh đập, giam giữ; số lao động này muốn trở về Việt Nam thì bị bắt ký giấy vay nợ, đòi tiền chuộc.

    Thượng tá Ma Vĩnh Long, Trưởng Phòng Cảnh sát hình sự Công an tỉnh nhận định: Hiện nay đối với tội phạm mua bán người, thủ đoạn có những diễn biến mới. Trước đây, các loại tội phạm mua bán người truyền thống, chủ yếu đưa các nạn nhân sang Trung Quốc để ép làm vợ, cưỡng bức lao động và ép làm mại dâm... Hiện nay, tình hình tội phạm mua bán người có xu hướng chuyển dịch địa bàn hoạt động là các nước Campuchia, Myanma, Philipin. Nếu các trường hợp này không làm việc sẽ bị ép phải trả từ 50 - 100 triệu thì mới có thể quay về nước. 

    Với sự bùng nổ của mạng xã hội, thủ đoạn của các nhóm đối tượng buôn bán người ngày càng tinh vi và xảo quyệt. Theo cơ quan công an, thủ đoạn chủ yếu của các đối tượng tội phạm là sử dụng mạng xã hội như: Zalo, Facebook hay Viber… để kết nối, dụ dỗ các nạn nhân sập bẫy. Các đối tượng trong các đường dây mua bán người thường sử dụng chiêu thức như lợi dụng những mối quan hệ qua mạng xã hội, hứa hẹn rủ đi làm ăn xa, hợp tác làm ăn, tìm “việc nhẹ, lương cao”; giả vờ làm quen, yêu đương rồi đem bán; môi giới hôn nhân giả, hứa hẹn gả chồng giàu có, cho con nuôi, đi du lịch, du học… 

    Bên cạnh đó, các đối tượng thiết lập các đường dây mua bán trẻ sơ sinh; đường dây lừa các thanh, thiếu niên ở khu vực thành phố tham gia vào hoạt động mại dâm, tổ chức các chuyến du lịch xuyên quốc gia để đưa phụ nữ ra nước ngoài bán. Hiện có các nạn nhân từ các tỉnh khác đi qua địa bàn Cao Bằng sang Trung Quốc, mua bán tại Trung Quốc cũng diễn ra khá phức tạp. Thủ đoạn của tội phạm mua bán người thường dùng mạng xã hội câu kết với các đối tượng trong nước, từ đó lôi kéo để nạn nhân vượt biên trái phép sang nước ngoài và thực hiện hành vi cưỡng bức lao động ở nước ngoài, ép làm gái mại dâm hoặc ép làm vợ của người nước ngoài.

    Phương thức, thủ đoạn của tội phạm mua bán người ngày càng tinh vi, xảo quyệt và đa dạng về cách thức nhưng về mặt bản chất, đa số các vụ lừa nạn nhân với mục đích mua bán đều nhằm vào hai điểm yếu “tình” hoặc “tiền” để đưa nạn nhân vào bẫy. Chủ yếu nạn nhân bị mua bán do bị “lừa” mà khi phát hiện đã ở tình trạng “khó có thể trốn thoát”. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng mua bán người diễn ra nhức nhối, trong đó phải kể đến bất cập từ hệ thống pháp luật trong nước chưa tương thích với luật pháp quốc tế về khái niệm “mua bán người” và các dấu hiệu cấu thành tội phạm.

    Đối tượng, địa bàn thực hiện hành vi phạm tội mua bán người mở rộng phạm vi xuyên quốc gia, trong khi hoạt động bọn tội phạm ngày càng tinh vi, xảo quyệt gây khó khăn cho các lực lượng chức năng trong công tác phát hiện, điều tra, xử lý. Bên cạnh đó, với cơ cấu dân số trẻ, nhu cầu tìm kiếm việc làm ngày càng tăng, trong khi nhận thức của một bộ phận người dân ở khu vực nông thôn, vùng dân tộc thiểu số, khu vực biên giới còn hạn chế nên dễ trở thành nạn nhân của các đường dây mua bán người. Hiện nay, các đối tượng dùng mạng xã hội, “nhóm kín” để cấu kết, lôi kéo, dụ dỗ nạn nhân diễn ra rất phức tạp và cũng là khó khăn chung của cơ quan điều tra trong việc tiếp cận để phòng ngừa, ngăn chặn các hành vi.

    Khó khăn nhất trong công tác đấu tranh, phòng ngừa tội phạm mua bán người là đa số các nạn nhân của hành vi mua bán người thường là ở nước ngoài, khi nhận được thông tin mua bán người, cơ quan điều tra phải phối hợp với cơ quan ở nước ngoài để giải cứu, tuy nhiên các nạn nhân không có số điện thoại, các đối tượng không cho liên lạc với gia đình và cơ quan điều tra gần như không có thông tin để giải cứu được “nạn nhân”. 

    Theo báo cáo của Ban Chỉ đạo phòng, chống tội phạm, tệ nạn xã hội và phong trào “Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc”, năm 2023, với sự chủ động của các ngành, địa phương, công tác phòng, chống tội phạm có nhiều chuyển biến tích cực, 100% tin báo, tố giác tội phạm, kiến nghị khởi tố được tiếp nhận, thụ lý. Từ đầu năm đến nay, lực lượng chức năng phát hiện, bắt giữ 3 vụ/6 bị can về hành vi mua bán người.

    Đại tá Đoàn Hồng Hiệu, Phó Giám đốc, Thủ trưởng Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh cho biết: Để chủ động ngăn chặn, phòng ngừa, giải quyết có hiệu quả với tội phạm mua bán người, Công an tỉnh tham mưu với Ban Chỉ đạo 138 tỉnh xây dựng kế hoạch thực hiện Chương trình phòng, chống mua bán người giai đoạn 2021 - 2025, định hướng đến năm 2030; kế hoạch triển khai thực hiện Chương trình phòng, chống mua bán người năm 2023. Ban Giám đốc Công an tỉnh chỉ đạo công an các huyện, Thành phố chủ động nắm chắc tình hình, diễn biến của tội phạm mua bán người, triển khai đồng bộ các biện pháp nghiệp vụ phòng ngừa, phát hiện, ngăn chặn hiệu quả với tội phạm mua bán người  và các tội phạm khác liên quan.